Του ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ Ι. ΣΤΕΦΑΝΑΔΗ, καθηγητή Καρδιολογίας, διευθυντή Α’ Καρδιολογικής Κλινικής Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών, «Ιπποκράτειο» ΓΝΑ, προέδρου Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών.
Η Πνευμονική Υπέρταση είναι η πιο σοβαρή πάθηση της πνευμονικής κυκλοφορίας, της κυκλοφορίας δηλαδή που ξεκινάει από τις δεξιές κοιλότητες της καρδιάς, περνάει από την πνευμονική αρτηρία, τα πνευμονικά τριχοειδή, στους πνεύμονες και μέσω των πνευμονικών φλεβών καταλήγει στις αριστερές κοιλότητες της καρδιάς.
Ως Πνευμονική Υπέρταση ορίζεται η αύξηση της πίεσης στα πνευμονικά αγγεία και μπορεί να οφείλεται σε πολλές και διαφορετικές αιτίες. Η Πνευμονική Υπέρταση είναι δυνατόν να είναι πρωτογενής (ιδιοπαθής ή οικογενής) ή δευτερογενής και να σχετίζεται με νοσήματα όπως συγγενείς καρδιοπάθειες, παθήσεις των βαλβίδων της καρδιάς (π.χ. στένωση ή ανεπάρκεια της μιτροειδούς βαλβίδας), νοσήματα του κολλαγόνου (π.χ. συστηματικός ερυθηματώδης λύκος, σληρόδερμα), λοιμώξεις από τον ιό του AIDS ή με τη λήψη φαρμάκων π.χ. ανορεξιογόνων. Ανεξάρτητα από το υποκείμενο αίτιο, η πρωτογενής βλάβη στην Πνευμονική Υπέρταση είναι η διαταραχή της λειτουργικότητας της «φόδρας», δηλαδή του ενδοθηλίου των αρτηριών στους πνεύμονες, η οποία οδηγεί στον ανώμαλο πολλαπλασιασμό των κυττάρων. Με την πάροδο του χρόνου ο ανώμαλος πολλαπλασιασμός των κυττάρων έχει ως συνέπεια τη μείωση του αυλού των συγκεκριμένων αρτηριών και τελικά τη μείωση της ροής του αίματος στους πνεύμονες.
Τα συμπτώματα της Πνευμονικής Υπέρτασης δεν είναι ειδικά. Τα άτομα με Πνευμονική Υπέρταση μπορεί στα αρχικά στάδια να μην έχουν κανένα σύμπτωμα. Αργότερα, όμως, καθώς οι βλάβες στο πνευμονικό αγγειακό δίκτυο σταδιακά εξελίσσονται και επιδεινώνονται, παρουσιάζεται δύσπνοια, εύκολη κόπωση, ζάλη, αδυναμία, τάση για λιποθυμία και οπισθοστερνικό άλγος. Το πιο συχνό σύμπτωμα είναι η δύσπνοια στην προσπάθεια, η οποία εκδηλώνεται σε περίπου 60% των ασθενών. Τελικά με την πρόοδο της νόσου, η δύσπνοια γίνεται εμφανής σε όλους τους ασθενείς. Σε πολύ προχωρημένα στάδια της Πνευμονικής Υπέρτασης, η δύσπνοια μπορεί να είναι έντονα παρούσα ακόμη και στην ηρεμία. Ο πόνος στο στήθος και τα συγκοπτικά επεισόδια παρατηρούνται σε περίπου 40% των ασθενών.
Τα άτομα τα οποία παρουσιάζουν τα παραπάνω συμπτώματα θα πρέπει να ελέγχονται ώστε να διαγνωστούν ή να αποκλειστούν άλλες πιο συνήθεις καταστάσεις. Η διαγνωστική διερεύνηση της Πνευμονικής Υπέρτασης περιλαμβάνει την κλινική εξέταση, το ηλεκτροκαρδιογράφημα, την ακτινογραφία θώρακος και το υπερηχογράφημα της καρδιάς. Η μέθοδος ελέγχου ασυμπτωματικών φορέων της νόσου είναι το υπερηχογράφημα καρδιάς με δοκιμασία κοπώσεως με το οποίο υπολογίζεται η αύξηση της πίεσης στην πνευμονική αρτηρία. Εφόσον διαπιστωθεί αύξηση της πνευμονικής πίεσης με το υπερηχογράφημα καρδιάς, ο καρδιακός καθετηριασμός είναι απαραίτητος για την επιβεβαίωση των ευρημάτων. Στη συνέχεια οι ασθενείς θα πρέπει να ελεγχθούν προκειμένου να αποκλειστεί νόσος του κολλαγόνου, λοίμωξη με τον ιό του AIDS, θυρεοειδοπάθεια, ηπατική ή νεφρική ανεπάρκεια. Το σπινθηρογράφημα αιματώσεως-αερισμού καθώς και η μαγνητική αγγειογραφία του πνεύμονος θα αποκλείσουν την Πνευμονική Υπέρταση λόγω χρόνιας θρομβοεμβολικής νόσου. Τέλος, οι αναπνευστικές δοκιμασίες θα δώσουν πληροφορίες για το πνευμονικό παρέγχυμα.
Η θεραπευτική αντιμετώπιση της παθήσεως είναι δύσκολη. Τα φάρμακα που μπορεί να χορηγηθούν είναι τα κουμαρινικά αντιπηκτικά, τα διουρητικά, οι αναστολείς των διαύλων ασβεστίου και νεότερες ουσίες, όπως οι ανταγωνιστές των υποδοχέων της ενδοθηλίνης, οι προστακυκλίνες και οι αναστολείς της φωσφοδιεστεράσης. Οι ανταγωνιστές των υποδοχέων της ενδοθηλίνης και οι προστακυκλίνες βοηθούν στη διαστολή αρτηριών και εμποδίζουν τον ανεξέλεγκτο πολλαπλασιασμό των κυττάρων. Οι αναστολείς της φωσφοδιεστεράσης προάγουν τη χαλάρωση των αρτηριών. Οι παραπάνω νεότερες φαρμακευτικές ουσίες αυξάνουν την ικανότητα για άσκηση και μειώνουν την πίεση στην πνευμονική αρτηρία. Σε κάποιες περιπτώσεις και όταν η συντηρητική αγωγή αποτύχει, μπορεί να συζητηθεί ως τελική λύση η μεταμόσχευση πνευμόνων-καρδιάς.
Δημοσίευση στην “Ελευθεροτυπία” τον Μάρτιο του 2011
